Konflikt serologiczny – kiedy występuje, jakie czynniki go nasilają

czwartek 30 sierpnia 2018
  • Każda matka marzy, by urodzić zdrowe dziecko. Konflikt serologiczny może w tym przeszkodzić. Na szczęście istnieją sposoby, by i w takim przypadku nie doszło do uszkodzenia płodu (fot. pixabay)
    Każda matka marzy, by urodzić zdrowe dziecko. Konflikt serologiczny może w tym przeszkodzić. Na szczęście istnieją sposoby, by i w takim przypadku nie doszło do uszkodzenia płodu (fot. pixabay)
Konflikt serologiczny, zwany również konfliktem matczyno-płodowym, może pojawić się jeśli mama ma grupę krwi Rh(-), a dziecko odziedziczy po tacie Rh(+). Od 2018 r. zmieniło się wiele pod względem prowadzenia takiej ciąży, jak również postępowania po porodzie.

Konflikt serologiczny pojawia się w 3 przypadkach na 1000 ciąż. Optymizmem napawa fakt, że w ciągu ostatnich lat obserwuje się ciągły spadek liczby rodzin dotkniętych tym problemem. Dzieje się tak głównie dzięki profilaktyce, która pozwala na wczesne stwierdzenie, czy konflikt występuje i podanie odpowiednich przeciwciał.

Skutki konfliktu serologicznego

Istnieją trzy postacie kliniczne konfliktu serologicznego: ogólny obrzęk płodu (może skutkować jego obumarciem i zgonem), ciężka żółtaczka hemolityczna (powoduje powiększenie śledziony i wątroby, może nawet prowadzić do uszkodzenia mózgu) oraz anemia (jej ciężka postać skutkuje powiększeniem śledziony i wątroby oraz woskowym odcieniem skóry).

Jakie badania należy wykonać?

Do 10 tyg. ciąży każda kobieta powinna wykonać badania: grupy krwi i Rh oraz przeciwciała odpornościowe. Jeżeli przebada się również ojciec dziecka i okaże się, że ma grupę Rh(+), to już będzie wiadomo, że prawdopodobieństwo, że dziecko będzie miało również Rh(+) wynosi 60 proc. Jeżeli grupy krwi są różne konflikt nie musi zaistnieć, szczególnie w pierwszej ciąży. W każdym trymestrze ciąży można też wykonać badanie w kierunku przeciwciał przeciwkrwinkowych (odczyn Coombsa). - Konflikt matczyno-płodowy jest także zależny od grupy krwi dziecka. To oznacza, że samo zestawienie konfliktowe nie jest równoznaczne z wystąpieniem konfliktu. Jeżeli przeciwciała są obecne we krwi matki, a krwinki dziecka zawierają antygen, przeciw któremu przeciwciała są skierowane, to dopiero wtedy prawdopodobnie dojdzie do wystąpienia konfliktu serologicznego - tłumaczy położna Monika Wójcik, ambasadorka kampanii i konkursu „Położna na medal”.

Odczyn Coombsa dodatni. Co dalej?

Jeżeli występują przeciwciała konieczna jest stała kontrola ich poziomu oraz szczegółowa diagnostyka ultrasonograficzna. USG pozwoli oszacowywać prawdopodobieństwo wystąpienia choroby hemolitycznej płodu i niedokrwistości będącej jej następstwem. Kolejnym krokiem jest wykonanie badania grupy krwi oraz morfologii krwi płodu. Jego celem jest ewentualne wskazanie do wewnątrzmacicznego przetoczenia krwi. Odpowiednia diagnostyka i leczenie dają duże szanse na urodzenie zdrowego dziecka.

Immunoglobulina anty-RhD

Każdej kobiecie Rh ujemnej, u której nie wykryto przeciwciał anty-RhD, należy między 28. a 30. tygodniem ciąży podać immunoglobulinę anty-RhD w dawce 300 µg, która wraz z profilaktyką poporodową powinna zminimalizować ryzyko wystąpienia u płodu choroby hemolitycznej (praktycznie do zera). Immunoglobulina anty-RhD jest podawana w punktach AOS (Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna) lub przychodni POZ (Podstawowa Opieka Zdrowotna). Od stycznia 2018 r. jest ona refundowana. Warunkiem jest prowadzenie ciąży przez ginekologa, który zawarł umowę z NFZ. W przeciwnym razie trzeba samemu pokryć koszty jej podania (300-400 zł).

Jakie czynniki sprzyjają konfliktowi?

- Poronienie, ciąża pozamaciczna, zabiegi wewnątrzmaciczne oraz przedporodowe krwawienia, szczególnie jeśli mama nie otrzymywała immunoglobuliny anty-RhD, konflikt serologiczny w poprzedniej ciąży mogą zwiększać ryzyko wystąpienia konfliktu – mówi Monika Wójcik. W takich sytuacjach może dojść do wymieszania krwi dziecka (Rh+) z krwią matki (Rh-), która nie znając czynnika Rh- zacznie produkować przeciw niemu przeciwciała (tzw. immunizacja).

Po porodzie

Zastosowanie profilaktyki w czasie ciąży nie zwalnia od podania immunoglobuliny anty-RhD do 72. godzin po porodzie w dawkach 150 µg (po fizjologicznym porodzie siłami natury) oraz 300 µg (po cięciu cesarskim lub skomplikowanym porodzie). Jeśli z jakichś przyczyn immunoglobulina ta nie została podana po porodzie do 72. godzin, należy niezwłocznie ją podać do 10 dni od momentu kiedy doszło do narażenia na immunizację.

Kategoria: Zdrowie