Silesia Dzieci

Wśród rodziców, a nawet wśród części terapeutów, lekarzy czy diagnostów funkcjonuje kilka mitów na temat autyzmu.

Osoby z autyzmem nie patrzą w oczy

To jednej z najbardziej powszechnych mitów. Często nawet traktowany jako wskaźnik diagnostyczny – uważa się, że jeżeli dziecko nie utrzymuje kontaktu wzrokowego, to z pewnością ma autyzm. W tym stwierdzeniu jest ziarno prawdy, jednak wbrew powszechnej opinii, to nie brak kontaktu może świadczyć o zaburzeniach ze spektrum, lecz trudność w utrzymaniu prawidłowego spojrzenia. Dzieci i osoby dorosłe z ASD często faktycznie „uciekają wzrokiem” od rozmówcy, ale również zdarzają się sytuacje, w których kontakt wzrokowy jest zbyt intensywny – czyli nie jest odpowiednio modulowany i wykorzystywany do utrzymania relacji.

Autyzm występuje głównie u dzieci

Spektrum autyzmu to zaburzenie neurorozwojowe – nie jest więc chorobą, którą można „wyleczyć”. Faktem jest, że diagnozowane jest głównie u dzieci. Związane jest to m.in. z propagowaniem wiedzy na temat ASD i nacisku na wczesne diagnozowanie, które umożliwia uzyskanie w późniejszym czasie najlepszych efektów terapeutycznych. Coraz częściej jednak zdarza się diagnoza u nastolatków oraz osób dorosłych – nadal jednak dzieje się to stosunkowo rzadko, ponieważ osoby ze spektrum autyzmu wysokofunkcjonujące (w samodzielny sposób radzące sobie w codziennym funkcjonowaniu) uznawane są np. jako ekscentryczne, wycofane – ale rzadko ich trudności kojarzone są ze spektrum autyzmu. U osób dorosłych zdarza się również błędna wcześniejsza diagnoza – np. zaburzenia depresyjne lub fobia społeczna – które związane są m.in. z trudnością w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych. Zachowania agresywne pojawiają się częściej u dzieci z zespołem Aspergera, aniżeli z autyzmem.

Osoby autystyczne unikają ludzi

Osoby w spektrum autyzmu często mają trudności w nawiązaniu i utrzymaniu relacji, nie jest jednak prawdą, że nie utrzymują i nie chcą zawiązywać znajomości. Wręcz odwrotnie – często mówią o tym, że odczuwają brak znajomych i przyjaciół. Ich trudność związana jest jednak z prawidłowym prowadzeniem interakcji, rozmowy, pogawędek towarzyskich. Osoby ze spektrum, a w szczególności – dziewczynki i kobiety są wręcz gadatliwe, cechuje je „lgnięcie” do innych, jednak kontakt ten bywa czasami niestosowny, np. zbyt nachalny, lub monotematyczny. W efekcie, osoby ze spektrum są często odrzucane przez grupę i siłą rzeczy nie mają bliższych znajomych.

Osoby z autyzmem są wybitnie uzdolnione

Stwierdzenie na temat wyjątkowych zdolności osób z autyzmem również jest mitem. Zdarza się, że osoby te posiadają tzw. „wysepkowe zdolności”, np. szczególne, wręcz fanatyczne zainteresowanie jakąś wąską dziedziną wiedzy – np. motoryzacją, techniką, fizyką, astronomią. Jednak ich nadzwyczajna wiedza w tym zakresie często nie spotyka się z uznaniem i podziwem otoczenia. W niektórych przypadkach zdarza się, że osoby w spektrum mają okazję do praktycznego wykorzystania swoich zdolności, jak np. Temple Grandin – amerykanka, która od dzieciństwa odznaczała się wyjątkową wyobraźnią przestrzenną i umiejętnością projektowania. W dorosłym życiu odnalazła swoją niszę (projektowanie zagród dla krów) które przyczyniły się do jej ogromnego sukcesu zawodowego, a przy okazji – umożliwiły jej otwarte rozmowy na temat spektrum autyzmu. Dziś jest jedną z najbardziej popularnych osób dorosłych z ASD.

* Autorka Ewa Bensz-Smagała – psycholog dziecięcy, terapeuta i diagnosta spektrum autyzmu. Swoją pracę poświęca głównie terapii dzieci i młodzieży, pracuje w nurcie poznawczo-behawioralnym oraz systemowym. Jest diagnostą autyzmu ADOS-2, autorka bezpłatnych poradników dla rodziców i nauczycieli na temat spektrum autyzmu, prowadzi bloga poświęconego terapii, nauce i pracy z dziećmi.