Silesia Dzieci

Osoba dorosła ma tutaj ważną rolę nie tyle informowania dziecka o sytuacji, lecz bardziej – towarzyszenia, wsparcia, a czasem po prostu – obecności. Bez względu na to, jakie emocje przyjdzie nam, dorosłym odebrać – stanowimy w tych momentach swoisty „kontener” przyjmując obawy dzieci.

Zadbaj o przestrzeń

Jeśli dziecko komunikuje potrzebę rozmowy, zacznij od wybrania odpowiedniego momentu i miejsca – przede wszystkim postaraj się, aby podczas tej rozmowy nikt Wam nie przeszkadzał. Nie rozmawiaj w biegu, w pośpiechu. Jeśli Twoje dziecko poczuje się bezpiecznie i komfortowo podczas rozmowy, Tobie będzie o wiele łatwiej zareagować na trudne emocje. Przygotuj na wszelki wypadek przedmioty, które Twoje dziecko lubi – np. ulubioną maskotkę, gniotka lub poduszkę.

Mniej pytaj, więcej słuchaj

Nie zawsze pytania: „Co czujesz?” lub „Czego się obawiasz?” stanowią dobre rozpoczęcie rozmowy. Dzieci nie zawsze potrafią nazwać swoje uczucia, a tym bardziej – zdefiniować ich źródło. Staraj się przyjąć perspektywę dziecka – w rozmowie podążaj za jego tokiem myśli i staraj się odpowiadać na pytania. Wiele z nich może być trudna, np. „Co teraz z nami będzie?”, „Czy grozi nam niebezpieczeństwo?”. Nawet, jeśli sami tego nie wiemy, starajmy się dać dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Nie zapewniajmy ich, jeśli wiemy że nie spełnimy obietnic.

Skup się na tym co powtarzalne

W sytuacjach niepewności skupiamy się na tym, co powtarzalne w życiu dziecka i całej rodziny – czyli codziennych czynnościach. Zwracamy uwagę na to, że nic się nie zmienia; cały czas chodzimy do pracy i do szkoły, jesteśmy razem, spędzamy wspólnie czas. Pamiętaj, że takie codzienne rytuały i czynności wzmacniają poczucie bezpieczeństwa.

Zweryfikuj informacje

W trakcie rozmowy z dzieckiem wysłuchaj tego, co wie o wojnie – często ich wiedza może być dla nas zaskakująca, a z drugiej strony - nie wszystkie informacje są prawdziwe i potwierdzone. Wtedy możesz w delikatny i dyplomatyczny sposób wyjaśnić, że część komunikatów płynących z mediów nie jest wiarygodna, podając przykłady pozytywnych informacji (np. dotyczących udzielanej pomocy).

Używaj metafory

Używaj metafory – w przypadku młodszych dzieci możesz posłużyć się historiami z bajki – opowiadając o tym, że w wielu historiach pojawia się zły bohater, który zamierza walczyć z dobrym bohaterem. Wybierz przykład bajki, w której jest widoczna walka dobra ze złem. Nie skupiaj się na samym finale (gdzie najczęściej dobro wygrywa) ale pokaż dziecku cały proces – że często pojawiają się chwile zwątpienia i strachu, dobry bohater jest w tarapatach lecz z pomocą swoich przyjaciół udaje mu się zwyciężyć. Nie neguj trudnych emocji dziecka. Podkreślaj, że każdy ma prawo do przeżywania lęku, niepewności czy złości.

Okiełznaj trudne emocje

Jeśli Twoje dziecko intensywnie przeżywa sytuację konfliktu zbrojnego na Ukrainie, możesz przeprowadzić np. ćwiczenie pt. „Koło wsparcia” – na środku kartki dziecko rysuje swoją osobę, na około rysując coraz szersze koła. W każdym okręgu rysuje osobę lub aktywność, którą lubi i która daje poczucie relaksu i spokoju – np. rozmowa z rodzicami, czytanie książki, słuchanie muzyki, spacer z psem itp. W kręgach stara się umieścić rysunki w sposób pokazujący osoby najważniejsze blisko środka, natomiast osoby/aktywności mniej ważne, czy też mniej dostępne – dalej od centrum kartki. W podsumowaniu rysunku warto dziecku wskazać, ile ma dostępnych różnych form pomocy i wsparcia, różnych czynności, które może wykonać aby się zrelaksować lub ukoić emocje. W przypadku starszych dzieci – porozmawiaj na temat tego, co możecie zrobić wspólnie, na co dziecko ma ochotę lub – po prostu zapytaj, co możesz zrobić, jeśli Twoje dziecko czuje niepokój. Bardzo często są to proste, codzienne działania i aktywności – np. wspólne obejrzenie filmu, pójście na spacer, rodzinna gra planszowa.

Bezpłatna pomoc

Pamiętaj, że w rozmowach o emocjach i potrzebach nie należy dopytywać dziecka („co czujesz?”, „dlaczego tak uważasz?”) ani też negować emocji („nie martw się, wszystko będzie dobrze”). Dzieci bardzo często potrzebują po prostu spokojnego wysłuchania i zapewnienia, że zawsze mogą na nas liczyć. Zachęcamy też do skorzystania z bezpłatnej pomocy – wsparcia psychologicznego, które świadczy m.in.: Koło Naukowe Psychologii Stosowanej Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach, Centrum Terapii Systemowej i Pomocy Psychologicznej Diada, oddział NFZ w Pyskowicach.

*Autorka artykułu jest psychologiem dziecięcym, terapeutą, właścicielem szkoły Lucky Mind.